Wypowiedzenie umowy o pracę – co powinieneś wiedzieć?

Wypowiedzenie umowy o pracę

Stosownie do art. 32 Kodeksu pracy, każda ze stron może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem. Rozwiązanie umowy o pracę następuje z upływem okresu wypowiedzenia.

Należy wskazać, że wypowiedzenie stanowi zwykły tryb rozwiązania umowy o pracę. Pomimo tego iż instytucja ta jest powszechnie stosowana w praktyce, w dalszym ciągu istnieje wiele wątpliwości w zakresie tego, w jaki sposób należałoby go dokonać w sposób prawidłowy.

Prawo do rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem przysługuje zarówno pracownikowi, jak i pracodawcy.

Terminy wypowiedzenia

Przepisy Kodeksu pracy regulują okresy wypowiedzenia umowy o pracę, których długość pozostaje w ścisłej korelacji z okresem zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy.

W przypadku umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony oraz czas określony, okres ten wynosi:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

W przypadku umowy o pracę zawartej na okres próbny, długość okresów wypowiedzenia przedstawia się następująco:

• 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni;
• 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;
• 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

Warto zaznaczyć, że w odniesieniu do umów o pracę zawartych na czas określony i nieokreślony, w przypadku, gdy zatrudnienie pracownika stanowi kontynuację zatrudnienia u innego pracodawcy, przykładowo w sytuacji przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę, tj. wtedy, gdy obecny pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy zawartych z poprzednim pracodawcą, wówczas okresy zatrudnienia, od których zależy długość trwania okresu wypowiedzenia, podlegają zsumowaniu.

Dodatkowo, jeżeli pracownik jest zatrudniony w danym zakładzie pracy na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie, strony mogą ustalić w umowie o pracę dłuższe okresy wypowiedzenia. I tak, w przypadku, gdy tego typu pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy, okres wypowiedzenia może zostać ustalony jako 1 miesiąc (zamiast 2 tygodni), a w przypadku, gdy pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy – 2-3 miesiące (zamiast 1 miesiąca).

Strony mogą także po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy. Co również ważne, pracodawca posiada również możliwość zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia z zachowaniem prawa pracownika do wynagrodzenia.

Ponadto, jeżeli wypowiedzenie umowy na czas określony i nieokreślony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W tego typu sytuacji pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia.

Forma oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę

Należy wskazać, że Kodeks pracy nie wprowadza odrębnych zasad dotyczących składania oświadczeń woli. Tym samym, wola strony zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę może być wyrażona przez każde jej zachowanie, które w sposób dostatecznie wyraźny wolę tę ujawnia. Co prawda, art. 30 § 3 Kodeksu pracy wymaga, aby oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę każdej ze stron było złożone na piśmie, jednak nie jest to forma zastrzeżona pod rygorem nieważności (ad solemnitatem) ani też do celów dowodowych (ad probationem). Powszechnie przyjmuje się, że pomimo niezachowania formy pisemnej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę złożone przez pracodawcę jest skuteczne i powoduje rozpoczęcie biegu okresu wypowiedzenia oraz terminu

Co jednak istotne, niezachowanie formy pisemnej oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę powoduje wadliwość tej czynności prawnej, co sprawia, że odwołujący się od niej pracownik może żądać wydania przez sąd pracy orzeczenia stwierdzającego bezskuteczność wypowiedzenia, a gdy umowa uległa już rozwiązaniu, może wnosić o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. Jeżeli jednak pracownik nie zaskarży
w przewidzianym terminie wadliwie złożonego przez pracodawcę wypowiedzenia umowy o pracę, czynność ta ostatecznie wywoła zamierzony skutek.

W tym miejscu wskazania wymaga również, że podobnie jak w przypadku formy wypowiedzenia umowy o pracę, tak i w kwestii określenia momentu jego złożenia, odpowiednie zastosowanie znajdą reguły przyjęte w Kodeksie cywilnym. W związku z tym, oświadczenie woli zawierające wypowiedzenie umowy o pracę uważa się za złożone z chwilą, gdy doszło do drugiej strony w taki sposób, że mogła się ona zapoznać z jego treścią.  Złożenie oświadczenia woli zawierającego wypowiedzenie umowy o pracę, jako jednostronna czynność prawna, nie jest uzależnione od zgody drugiej strony. Skutek w postaci rozwiązania umowy o pracę po upływie okresu wypowiedzenia nastąpi również wtedy, gdy druga strona odmówiła przyjęcia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę

Ograniczenia w możliwości wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę

W tym miejscu, należy podkreślić, że w odniesieniu do możliwości rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem, pracodawcę obowiązują liczne ograniczenia. Tym samym, przed rozpoczęciem wyliczania długości okresu wypowiedzenia, pracodawca powinien w pierwszej kolejności upewnić się czy umowa o pracę zawarta z konkretnym pracownikiem może zostać wypowiedziana. Z przepisów prawa pracy wynika bowiem tzw. ogólna lub szczególna ochrona stosunku pracy.

• Ogólna ochrona stosunku pracy – dotyczy wszystkich pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony. Jej przejawem jest obowiązek pracodawcy w zakresie wskazania przyczyny uzasadniającej rozwiązanie stosunku pracy z konkretnym pracownikiem w treści wypowiedzenia umowy o pracę, jak również konieczność zawiadomienia organizacji związkowej reprezentującej danego pracownika o zamiarze wypowiedzenia umowy.
• Szczególna ochrona stosunku pracy – przysługuje pracownikom znajdującym się w sytuacjach usprawiedliwiających czasowe ograniczenia prawa do wypowiedzenia im umów o pracę, ze względu na szczególną sytuację osobistą lub pełnioną funkcję zawodową. Szczególną ochroną przed wypowiedzeniem objęte są przykładowo kobiety w ciąży lub osoby w wieku przedemerytalnym.

Warto również pamiętać, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika oraz w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę, oprócz wskazania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie w przypadku wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony, powinno znaleźć się również pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie do odwołania się od wypowiedzenia do sądu pracy w terminie 21 od dnia otrzymania oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę.